Młodzież była kluczowym uczestnikiem globalnych negocjacji klimatycznych podczas 28. Konferencji Stron (COP28) w Dubaju. Pomimo sceptycyzmu wobec kraju-gospodarza i rezultatów konferencji, oznacza to zdecydowany zwrot wobec tego, co było do tej pory. Inicjatywy takie jak „Kręgi Młodzieży” i pionierski Program Młodzieżowych Delegatów Klimatycznych stanowiły przykład tego trendu, a mianowanie J.E. Shammy Al Mazrui na pierwszą Młodzieżową Promotorkę Klimatu ugruntowało rolę młodego pokolenia. W miarę zbliżania się COP29 w Baku, coraz wyższe są oczekiwania na konkretne, natychmiastowe decyzje w kwestii przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu. Dotyczy to szczególnie młodzieży, która żąda znacznie więcej niż dyplomatycznych ogólników.
Ewolucja roli młodzieży w działaniach na rzecz klimatu
Wielu ekspertów mówi o niedawnym „przebudzeniu klimatycznym młodzieży”, podkreślając, że skończył się czas, kiedy głos młodych ludzi był pomijany w debatach klimatycznych. Patrząc z perspektywy historii, młodzież odgrywała jedynie symboliczną rolę i rzadko było dopuszczana do bezpośrednich dyskusji z decydentami. Jednak zmieniło się to znacząco wraz z ruchem Fridays for Future, założonym i kierowanym przez Gretę Thunberg. W 2018 r. świat skierował swoją uwagę na młodą Szwedkę apelującą o lepszą dbałość o planetę, a młodzi ludzie zaczęli być uznawani nie tylko za w pełni uprawionych do zabierania głosu, ale wręcz za kluczowych uczestników debat. Ten wzrost zainteresowania znacznie zwiększył świadomość zmian klimatycznych, a zatem i przyszłości naszej planety. W ramach przygotowań do 28. konferencji klimatycznej, wydarzenia takie jak „Road to COP28” i inne, podobne inicjatywy pomogły w zebraniu informacji dotyczących najważniejszych tematów do omówienia podczas zbilżającej się dyskusji. Na przykład, inicjatywa „kręgów młodzieży” (zdjęcie 2 – Youth Circles), pojawiła się jako możliwość utworzenia forum wspierającego nie tylko międzynarodowe, ale przede wszystkim międzypokoleniowe dyskusje między aktywistami, naukowcami, decydentami i urzędnikami państwowymi. W ten sposób Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) jako pierwsze przyczyniły się tak mocno do wsparcia roli młodzieży w debatach klimatycznych. COP28 przyznał młodym osobom szczególnie ważne miejsce w dialogu poprzez ułatwianie dyskusji, tworzenie możliwości i opracowywanie konkretnych programów mających na celu zaangażowanie i promowanie ich idei, zapewniając młodym ludziom platformę do proponowania swoich inicjatyw.
Wsparcie głosu młodzieży na COP28
COP28 rzeczywiście okazał się jednym z pierwszych globalnych forów debat klimatycznych, na którym młodzi ludzie znaleźli się w głównym nurcie negocjacji. Od inauguracyjnego wydarzenia „Road to COP28” po ostatni dzień, młodzi ludzie byli kluczowymi mówcami, prezenterami i negocjatorami. Platforma oferowana przez COP28 stanowiła znaczący krok naprzód w procesie legitymizacji ich głosu, o co też walczyli aktywiści młodzieżowi. Kraje i strony obecne na COP28 uzgodniły instytucjonalizację Młodzieżowego Promotora Klimatu (Youth Climate Champion) w ramach procesu Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC). Formalizacja ta zapewniła marginalizowanym społecznościom uczestnictwo w dialogu, i dała pewność, że ich glos będzie wysłuchany. Pierwszą w historii Młodzieżową Promotorką Klimatu została Shamma Al Mazrui, która formalnie reprezentowała głosy i aspiracje młodych ludzi.
Zresztą, zarówno COP 28, jak i znany z ambitnych inicjatyw Dubaj, w stopniu bezprecedensowym sprzyjały uczestnictwu młodych ludzi w debatach klimatycznych. Program Delegatów Młodzieżowych COP28 (Youth Climate Delegates Program) zgromadził rekordową liczbę delegatów z całego świata (110).
W wyników dyskusji młodych ludzi z wysokimi urzędnikami rządowymi przy Forum Dialogu Klimatycznego Młodzieży w Dubaju, powstała Globalna Deklaracja Młodzieży (Global Youth Statement) opracowana na podstawie 70 000 sugestii, które napłynęły z ponad 150 krajów. Wszystko to świadczy o wysokim stopniu zaangażowania, jakim organizatorzy COP obdarzyli młodych uczestników debaty. Jednakże te osiągnięcia nie przyćmiły ani nie odwróciły uwagi od krytyki, z jaką spotkała się sama konferencja.
Międzynarodowa krytyka
Podczas gdy Expo 2020 w Dubaju było niewątpliwie udanym wydarzeniem, konferencja COP28, organizowana w tym samym miejscu, spotkała się z poważną krytyką. Warto zauważyć, że wiele osób poddaje krytyce nie tyle ostatni szczyt klimatyczny w Dubaju, co samą koncepcję i wyniki COP-ów jako takich. Niemniej jednak, nie można też zaprzeczyć, że kontrowersje wzbudziła zarówno lokalizacja, jak i prezydencja powierzone Dubajowi. W centrum tej krytyki znalazł się Dr. Sultan Al Jaber, Minister Przemysłu i Technologii, Prezydent COP28 i Prezes Krajowej Spółki Naftowej w Abu Zabi – ADNOC (Zdjęcie 3). Nazywany przez media „Oil Boss[em]”, przewodniczył COP w listopadzie i grudniu 2023 roku, artykuując potrzebę natychmiastowej zmiany w sektorze energetycznym, jednocześnie kierując trzecią największą firmą naftową na Bliskim Wschodzie. Z jednej strony, fakt, że dyrektor ADNOC-a był prezydentem COP-u, był postrzegany jako silny sygnał wskazujący na współpracę i wysiłki w kierunku zrównoważonego rozwoju i transformacji energetycznej największych emitentów. Z drugiej strony, pojawiła się bardziej radykalna narracja, oskarżająca ZEA jako gospodarza i COP28 o jedynie pozorne działania na rzecz transformacji w sektorze naftowym, bez wprowadzania praktycznych zmian w tych firmach. Warto podkreślić jednak, że to właśnie minister Sultan Al Jaber przed i podczas COP28 podkreślał, że niezbędna jest bliska współpraca firm energetycznych oraz działaczy na rzecz klimatu. Stronniczy krytycy, mówiąc o „Oil Boss[ie]”, pomijali fakt, jakim jest udział Dr. Al Jabera w biznesie globalnego giganta odnawialnych źródeł energii, czyli Abu Dhabi Future Energy Company – MASDAR. Sam minister bronił się mówiąc o sobie: „Nie jestem człowiekiem ropy, jestem człowiekiem energii.”
Bezkompromisowe żądania klimatyczne nowego pokolenia
Młode pokolenie aktywistów i liderów klimatycznych jest znane ze sceptycyzmu wobec czysto dyplomatycznych zabiegów oraz porozumień niemających wiążącej mocy prawnej. Zamiast tego, pilnie domagają się poważnych reform i odważnych zmian, postrzegając je jako jedyne realną szansę na rozwiązanie obecnego kryzysu klimatycznego. W związku z tym wyniki COP28 nie spełniły ambitnych oczekiwań młodzieży. Rezultaty konferencji są zawarte w trzech kluczowych postanowieniach. Pierwsze – „Global Stocktake”, uznawany za główne osiągnięcie COP28, obejmuje wszystkie elementy negocjacji i zapewnia krajom podstawy do opracowania efektywniejszych planów działań na rzecz klimatu, opierając się na Porozumieniu Paryskim z 2015. roku. Drugie – ustanowienie funduszu dla krajów najbardziej dotkniętych przez katastrofy związane ze zmianami klimatycznymi. Trzecie– sygnalizacja „początku końca ery paliw kopalnych”, jak to ujmuje Simon Stiell, Sekretarz Wykonawczy UN Climate Change : „Chociaż nie zakończyliśmy ery paliw kopalnych w Dubaju, ten wynik jest początkiem końca”. Choć te rozwiązania są obiektywnie krokiem naprzód w kierunku bardziej zrównoważonego świata, krytyczni obserwatorzy, w tym młodzież, byli poważnie rozczarowani tymi wynikami. Szybko odrzucili te ogólne, nieprecyzyjne i niezobowiązujące rozwiązania, postrzegając takie zwroty jak „początek końca” jako niewystarczające i bagatelizujące pilny charakter transformacji energetycznej. Greta Thunberg nawet opisała negocjacje jako „cios w plecy dla najbardziej narażonych”, podkreślając, że wnioski były „niewystarczające”.
W efekcie tak mocnej krytyki, zarysował się obraz młodego pokolenia jako szczególnie bezkompromisowego w ocenie działań podczas negocjacji klimatycznych. Biorąc pod uwagę te żądania i rosnące znaczenie młodzieży, kluczowe jest zidentyfikowanie głównych aspektów, na których należy się skupić podczas przyszłych negocjacji klimatycznych, w tym zbliżającego się COP29 w Baku.
Przygotowania do COP29 w Baku: kluczowe kwestie
Młodzież bezwzględnie domaga się prawa do bezpiecznej planety oraz przyszłości. Poprzez różne inicjatywy na wielu frontach, takie jak próby kryminalizacji szkód dla planety i wezwania do zatrzymania ekocydu (Ecocide) w Międzynarodowym Trybunale Karnym, młodzi ludzie wyrażają niezgodę na przewlekające się procedury związane z uregulowaniem spraw dyplomatycznych i geopolitycznych dotyczących zrównoważonego rozwoju. Domagają się jasnych, konkretnych i natychmiastowych rozwiązań, w których pragną uczestniczyć. COP28, pierwsza konferencja klimatyczna, która tak mocno podkreśliła wkład młodzieży, zapewniła międzynarodową platformę do legitymizacji ich obecności, ale jest mało prawdopodobne, że młodzież na tym poprzestanie. Wnioski wyciągnięte z poprzednich COP-ów, a zwłaszcza ostatniego w Dubaju, pokazują, że młodzi ludzie są bezlitośnie wymagający, jeśli chodzi o sprawy klimatyczne, co oznacza to, że COP29 ma przed sobą wielkie wyzwania związane z ich oczekiwaniami. Obejmują one nie tylko zapewnienie młodym ludziom miejsca przy stole negocjacyjnym, ale także dostarczanie natychmiastowych, odpowiedzialnych i prawidło egzekwowanych wyników.
W związku z tym na Baku spoczywa ogromna odpowiedzialność za utrzymanie standardów ustanowionych przez COP28 oraz dalsze rozwijanie i promowanie zaangażowania młodzieży w negocjacjach klimatycznych.
Konkluzja
Młodzież na całym świecie długo dojrzewała do świadomej roli, ale też długo była pomijana w rozmowach klimatycznych; jednak w ciągu ostatniej dekady stała się kluczowym aktorem w rozmowach na temat klimatu. Dlatego to, co należy zapamiętać z COP28 w Dubaju, to skrupulatne żądania i oczekiwania młodych ludzi dotyczące negocjacji klimatycznych. W miarę jak kryzys klimatyczny staje się coraz bardziej naglący, młodzi ludzie odmawiają zaakceptowania dyplomatycznych porozumień, z których nic konkretnego nie wynika, i sprzeciwiają się opóźnieniom w implementacji skutecznych rozwiązań. Chociaż młodzi znaleźli zinstytucjonalizowaną platformę do wyrażania swoich poglądów, jesteśmy jeszcze daleko od spełnienia ich oczekiwań co do radykalności działań na rzecz klimatu. Czyni to COP29 w Baku bardzo interesującym wydarzeniem, ważnym dla młodzieży i świata.
Zdjęcia
Zdjęcie 1: Recepcja głównego wejścia na COP28 w Dubaju, ZEA (07/12/2023) Jakub Piątkowski
Zdjęcie 2: „Kręgi Młodzieżowe” na wydarzeniu Road to COP28 w Dubaju, ZEA (15/03/2023) Paulina Sławek
Zdjęcie 3: Przemówienie otwierające wygłoszone przez J.E. dr. Sultana Al Jabera na wydarzeniu Road to COP28 w Dubaju, ZEA (15.03.2023) Paulina Sławek
Zdjęcie 4: Główna sala negocjacyjna podczas wydarzenia COP28 w Dubaju, ZEA (07/12/2023), Jakub Piątkowski
